Het weeshuis aan de Hooglandse Kerkgracht te Leiden
In 1871 schilderde Cornelis Springer het beeldbepalende Leidse stadsgezicht ‘Het weeshuis aan de Hooglandse Kerkgracht’. Het werd een van zijn meesterwerken, maar een van de weinige schilderijen die hij maakte van de stad Leiden, de stad waar zovele grote kunstenaars geboren en gewerkt hebben. Springer schildert een doorkijkje tussen een bomenrij en huizen waarvan het voornaamste in de rij het weeshuis, naar de Hooglandse Kerk. Er is markt gaande, figuren staan te praten, groente uitgestald, een hond rust uit, nog gelijnd aan de hondenkar, bomen vol in het groen, een enkele boom kleurt al wat herfstig. In de top van de fraaie gevel van het weeshuis trots de gekruiste sleutels. Boven de statige maar haast mystiek gevangen kerk, een wolkenpartij met scheuten prachtig weergegeven zonlicht, schaduw gevend op de huizen. Het is een prachtig voorbeeld van Springers werkelijkheid in al zijn detaillering en precisie.
Springer zag het levenslicht in Amsterdam als vierde zoon in een familie van timmerlieden en aannemers. Hij was dan ook bestemd om huisschilder te worden, maar bleek over zodanig artistiek talent te beschikken, dat hij de Stadsteekenschool mocht doorlopen. Zijn oudere broer Hendrik die architect was, gaf hem in de avonduren les in bouwkundig- en technisch tekenen. Het moet in die periode zijn geweest dat de jonge Cornelis zijn voorliefde voor gedetailleerde architectonische voorstellingen ontwikkelde. Na in de leer te zijn geweest bij Kasparus Karsen die hem stimuleerde om studiereizen te ondernemen naar verschillende steden in Belgie, Duitsland en Frankrijk, schilderde hij aanvankelijk geheel of gedeeltelijk gefantaseerde stadsgezichten. Later, zo rond 1850 legt hij zich meer toe op werkelijk bestaande topografische scenes, waar hij zich niet schroomde, zekere elementen van de werkelijkheid die hem stoorde, te veranderen of weg te laten.
Het door veilinggebouw de Zwaan aangeboden schilderij kent een rijke geschiedenis van eigenaren. Zo kocht de gerenommeerde schilder en Londense kunsthandelaar Hermanus Koekkoek jr. het schilderij rechtstreeks in 1871 van Springer voor Hfl. 600,-. Daarna is het schilderij in de collecties geweest van voorname kunsthandelaren en verzamelaars. Springer garandeerde het werk door middel van een handgeschreven authenticiteitsverklaring welke hij verzegelde aan de achterzijde van het paneel. Werk van Cornelis Springer werd gedurende zijn werkzame leven al vervalst, hij was zich dan ook bewust van een dergelijke verklaring omdat zijn werk niet alleen in Nederland geliefd was, ook in het buitenland werd hij zeer gewaardeerd.
Cornelis Springer (1817-1891), Het weeshuis aan de Hooglandse Kerkgracht, Leiden
Lot nr. 4845