Een collectie Ghanese filmposters van een particuliere verzamelaar
Vanaf het midden van de jaren 80 van de vorige eeuw reisden in Ghana ondernemende cinema-exploitanten met videorecorders en televisies door het land om in ‘bioscoopjes’ films te vertonen. De bioscoopjes waren uiterst eenvoudig, soms was het ergens binnen, ’s avonds werd de film buiten vertoond. Het publiek zat op houten kratten en de film werd op een televisie afgespeeld. Het succes van deze avonden hing vaak af van de aantrekking van indrukwekkende filmposters.
Na de Tweede wereldoorlog werd Afrika overspoeld met actiefilms uit Hollywood. Later kwamen daar de vechtfilms uit Hongkong, melodrama’s uit Bollywood (India) bij. Dankzij de introductie van de videotechniek, die goedkoper en makkelijker te hanteren was dan een echte filmproductie, ontstond er in de jaren 80 van de vorige eeuw met name in Ghana (Ghallywood) en Nigeria (Nollywood) een filmindustrie, die jaarlijks honderden films produceerde. Deze films hadden vaak veel (in onze ogen) bovennatuurlijke scenes met een gruwelijk en bloeddorstig karakter. Daarom noemt Mandy Elsas, verzamelaar van Ghanese filmposters, naar analogie van Hollywood en Bollywood de filmindustrie van Ghana en Nigeria Bloodywood.
Door middel van handgeschilderde posters werd reclame voor de filmvoorstellingen gemaakt. Als ondergrond werden opengesneden meelzakken (100 x 150 cm) gebruikt.
Van één film bestaan vaak meerdere versies van posters doordat verschillende artiesten posters ontwierpen en schilderden. Als de VHS banden niet langer werden vertoond doordat films niet meer populair waren, werden de posters voor andere doeleinden gebruikt, zoals bijvoorbeeld een slaapmat of vliegengordijn.
Anders dan bij schilderen van reclameborden, konden de artiesten bij het ‘navertellen’ van een film hun fantasie de vrije loop laten. Hierbij werd soms gekozen voor het naschilderen van de cover van de betreffende VHS band maar meestal werd er gekozen voor een eigen ontwerp. Bij de Ghanese en Nigeriaanse films zijn het vooral occulte en gewelddadige scènes dei we terig zien; de posters tonen vaak mensen met dierlijke gestalten (lot nr. 1477) of juist andersom, gigantische slangen (lot nr. 1487 ) en veel geweld. In de Bloodywood-films worden spirituele krachten (hekserij, geesten, voorouders, magie) (lot nr. 1475) en de strijd tussen goed en kwaad gevisualiseerd.
Mandy Elsas zegt hierover: “Het mooie is dat de posters bepaalde grenzen overschrijden. Het gaat voorbij ons Westerse denken, het is niet te volgen allemaal. Het overstijgt onze fantasie.”
De vertoningen van de films vonden plaats tot de eerste jaren van de 21ste eeuw. In de steden hadden veel huishoudens inmiddels zelf een televisie. In de rurale gebieden zijn de vertoningen nog een aantal jaren doorgegaan.
Mandy Elsas heeft in de loop van de jaren een collectie van ruim 600 posters verzameld. Vele zijn gesigneerd door de kunstenaar en soms ook gedateerd. In 2005 is Elsas uitgenodigd om klein deel van zijn collectie te tonen in het Affiche Museum Hoorn en in 2016 vond een grote tentoonstelling plaats in de Rotterdamse Kunsthal. In New York organiseerde het ‘Posterhouse’ een gelijke tentoonstelling genaamd ‘Baptized By Beefcake: The Golden Age of Hand-Painted Movie Posters from Ghana’ met daarin posters van de bekende verzamelaar
Ernie Wolfe III. Handbeschilderde Ghanese filmposters zijn daarmee een herkenbaar en geliefd kunst- en verzamelobject geworden.
U vindt de collectie Ghanese filmposters onder vermelding van “De collectie Ghanese filmposters van Mandy Elzas”
- Het complete artikel gepubliceerd in ‘Tribale Kunst’Jaargang 11, voorjaar 2023, nr. 1
- Elsas, M. (2016). VintageVoodoo presents, Ghanian film posters from the collection of Mandy Elsas. Uitgave in eigen beheer