Archeologische vondsten uit Syrië en Egypte

In het noordoosten van het huidige Syrië, in de archeologische vindplaats van Tell Brak, hebben opgravingen aan het licht gebracht wat bekendstaat als de zogenaamde oogidolen. Deze kleine, vaak platte beeldjes, niet groter dan een handpalm, dateren uit het Chalcolithicum (ca. 3500–3100 v.Chr.) en zijn meestal vervaardigd uit alabaster, gips of ander zacht gesteente.

Kenmerkend voor deze idolen zijn de uitgewerkte, grote ogen, die vaak de dominante eigenschap van het object vormen. De rest van de figuur is uiterst gestileerd: een pilaarachtig lichaam zonder armen of benen. De concentratie van deze oogidolen in de zogenaamde Ogentempel wijst erop dat ze een ritueel of votief karakter hadden.

Wetenschappers interpreteren de beeldjes als aanbidders of vertegenwoordigers van de gelovigen, wier waakzame blik een permanente aanwezigheid in de heilige ruimte symboliseerde. De massale aantallen – duizenden exemplaren werden op één locatie aangetroffen – suggereren een gemeenschapspraktijk, eerder dan een persoonlijke of elite-georiënteerde devotie.

Hoewel de precieze betekenis van de ogen open blijft voor interpretatie, wordt algemeen aangenomen dat zij waakzaamheid, beschermende kracht of goddelijke aandacht symboliseerden. De oogidolen vormen zo een van de vroegste materiële getuigenissen van menselijke religieuze expressie en collectieve rituele praktijk.

Een aantal fraaie zeldzame idolen komen in de najaarsveiling onder de hamer:

lotnummer 4807: een zeldzaam oogidool door de uitbeelding van een derde oog op het lichaam
lotnummer 4809 een idool met een fraai puntmuts achtig hoofddeksel
lotnummer 4812: een zeer zeldzaam idool in de vorm van een zwangere vrouw

Ook bieden wij een aantal bijzondere Egyptische objecten aan. Ze zijn verzameld door een reisleider die in de ’60 jaren reizen organiseerde voor zakenmensen uit de farmaceutische industrie naar Egypte en later ook naar diverse Zuid Amerikaanse landen. Speciaal te noemen zijn hierbij het Ptolemeïsche (ca. 3321 – 30 v.Chr.) houten mummie masker, lotnummer 4801 en een neksteun uit het Nieuwe Rijk van Egypte (1550 – 1070 v.Chr.), lotnummer 4800. Deze neksteunen, met hun eenvoudige en pure vormgeving, zullen tot voorbeeld dienen tot de bekende neksteunen uit de latere Afrikaanse culturen.