Van Keizersgracht 374 naar Keizersgracht 474. De nalatenschap van kunstschilder Clemens Merkelbach van Enkhuizen
De veilingopbrengst van de ruim 1200 lotnummers uit deze nalatenschap opgenomen in deze veiling zal ten goede zal komen aan het Amsterdamse Museum Ons’ Lieve Heer op Solder
In 1970 kochten kunstschilder Clemens Merkelbach van Enkhuizen (1937-2023) en zijn partner, Gerard Spruyt (1922-2011) het verwaarloosde grachtenpand, Keizersgracht 374. Na een jaren durende restauratie werd het pand in 2016 geschonken aan Stadsherstel, met de voorwaarde dat de schilder er tot zijn dood in kon blijven wonen.
Hun warme en mooie grachtenhuis herbergde tal van objecten en was voor vele bezoekers een waar curiositeiten kabinet waar je ogen te kort kwam. Beide heren stonden dan ook bekend om hun verzamelwoede, zo verzamelde de Rooms Katholieke Clemens kerststallen en andere religieuze objecten. Gerard verzamelde Chinees en Japans porselein, Japanse houtsneden, netsuke’s, snuifflesjes en andere Aziatica (op de foto, lotnummer 4201). Grotendeels fraai gerangschikt in vitrinekasten, verdeeld over alle verdiepingen van het pand alsmede ook in het tuinhuis. Hij bouwde deze omvangrijke collectie Aziatica op vanaf de jaren ’70 tot begin 21e eeuw door o.a. aankopen bij veilingen als Mak van Waay, De Zon en de Zwaan, alsmede bij antiquairs in het Spiegelkwartier.
Op de bovenste etage van het huis bevond zich het schildersatelier van Clemens. Onder het deels glazen dak heeft Clemens menig portret of stadsgezicht geschilderd in de ambiance van een klassiek schilder. Kruip door, sluip door, langs stapels doeken, potten met pigmenten, de schildersezel, de geur van vernis.
In de jaren voor zijn dood heeft Clemens nagedacht over een goede bestemming van zijn nalatenschap. Wat betreft zijn eigen werk: Hiervan is een selectie getekende stadsgezichten geschonken aan het Stadsarchief, een deel van zijn schilderijen is in januari, conform zijn wens, tijdens een verkooptentoonstelling in de Amstelkerk verkocht en die werken vonden zo hun weg naar musea, familie en vrienden. Een ander deel van zijn eigen werk wordt nu in deze veiling aangeboden.
De ingetogen Merkelbach was afkomstig uit Breda, waar hij in de jaren vijftig was afgestudeerd op de afdeling vrije kunst van de kunstacademie Sint-Joost. Hij vervolgde zijn opleiding aan de Rijksakademie in Amsterdam en bekwaamde zich daar onder leiding van zijn docent Sierk Schröder in het schilderen van portretten. Met dezelfde aandacht waarmee hij zijn portretten schilderde, maakte Merkelbach ook een groot aantal stadsportretten. Zowel op papier als in olieverf heeft hij een verschillende locaties in Amsterdam vastgelegd (o.a. lotnummers 7070, 7057).
De opbrengst van alle deelverzamelingen van Clemens en Gerard die zijn opgenomen in deze veiling gaat naar hun geliefde Museum Ons’ Lieve Heer op Solder. Hoogtepunten uit deze collectie zijn eigenlijk niet te benoemen. De diversiteit die de collectie behelst zal er voor zorgen dat verzamelaars en liefhebbers wederom ogen te kort zullen komen en hopelijk met net zo veel plezier zullen genieten van de objecten als beide gepassioneerde verzamelaars zo zeer deden.
Hun grachtenpand zal dit jaar grondig worden gerestaureerd en worden verbouwd tot atelierwoningen. Het huis blijft een kunstenaarshuis.
U vindt alle objecten uit de collectie in de catalogus terug onder vermelding Provenance: “Uit de nalatenschap van Clemens Merkelbach van Enkhuizen”
